Wat we nodig hebben is regie
In mei 2018 presenteerde minister Ollongren de Nationale Woonagenda. Daarin staan afspraken van alle partijen die betrokken zijn bij woningbouw om méér woningen te bouwen. Elk jaar tot 2025 zouden er maar liefst 75.000 woningen bij moeten komen. Zo zou het enorme woningtekort worden ingelopen. Dat moet leiden tot een gezondere markt, reële prijzen, en verlichting van de woningnood waar we nu mee te maken hebben.
Het is in 2018 niet gelukt om het voorgenomen aantal woningen te bouwen. In 2019 ook niet en ook dit jaar gaat het niet lukken. In september maakte het kabinet bekend een miljard vrij te maken om de bouw een impuls te geven. De NVM deed vervolgens begin oktober een oproep aan het kabinet en de Tweede Kamer om met een noodplan te komen. Dat noodplan moet gaan over geld en daadkracht, maar vooral over regie, aldus de NVM.
Het is geen eenvoudige opgave om woningen te bouwen, zo blijkt in de praktijk. We zijn in ons land zuinig op het schaarse groen en op ons landschap. We hebben regels voor geluidszonering en fijnstof. We hebben rekening te houden met structuurvisies en bestemmingsplannen. Daarbij komen ook de regels voor de reductie van stikstof in de bouw. Bovendien zijn er allerlei tijdrovende procedures die moeten worden doorlopen.
Een miljard extra investeren in de woningbouw, zoals het kabinet op Prinsjesdag bekend maakte, zal het werkelijke probleem niet oplossen. We hebben iets of iemand nodig die de leiding neemt, overzicht houdt en knopen doorhakt. Die rol ligt niet bij projectontwikkelaars, individuele gemeenten of de Provincie. Die hebben elk hun eigen taken en vinden elkaar doorgaans maar vervelend.
Zoiets als een nationale planologische dienst, of een ‘Masterplan woningbouw’, zoals het Financieel Dagblad al in 2019 schreef, zou die rol kunnen vervullen. Dat zou betekenen dat plannen in een vroeg stadium getoetst kunnen worden op allerlei aspecten. Daarmee wordt duidelijk welke kansen en obstakels mogelijk een rol spelen in verschillende stadia. Procedures zouden een stuk minder tijd in beslag nemen.
Het zou ook situaties voorkomen waarin gemeenten veel tijd en energie steken in plannen waar de Provincie vervolgens een streep door zet. Wonen rondom de haven van Beverwijk bijvoorbeeld, een origineel plan met allure, zou een flink aantal nieuwe woningen kunnen opleveren. Maar de Provincie behoudt de locatie voor zware industrie.
Breng de regierol en gezond verstand bij elkaar. Dan komt er vaart in de woningbouwopgave waar rijk, provincies en gemeenten voor staan. Dat zou een steun in de rug zijn voor gemeentebesturen, die het meest rechtstreeks te maken hebben met het schrijnende tekort aan woningen en inwoners die geen kant op kunnen.